Ghnothaigh an chead ursceal seo Duais an Oireachtais 2007, agus Gradam Ui Shuilleabhain 2008.
Suitear an Cleireach in Eirinn agus ar an Mor-Roinn i lar na 17u haoise, agus morthimpeall ar eachtra amhain, ach go hairithe, a thiteann amach le linn ionradh Chromail ar Eirinn, nuair a cruinnitear buion bheag ar thaobh sleibhe agus, in ainneoin an air ata a bhagairt orthu, ar feadh aon oiche amhain tagann aiteall sa bhaisteach, soilsionn na realtoga, agus deantar ceiliuradh ar an ealain is ar aislingi."e;Timid sa phuiteach leo, agus sa draoib, agus sa chlabar.
T leathanaigh anseo nr mhr duit tuille a tharraingt chugat fin tar is a lite d'fhonn t fin a thriom....
Stl ghlan lidir."e; Alan Titley, Foinse."e;Is iad inchredteacht agus dealraitheacht na scrbhneoireachtaa mheallann an litheoir isteach sa scal sa chad it, agus ardsaibhreas agus cruinneas na teanga a chuireann ina lu air go bhfuil s i gcorplr na cuilithe p it a ghluaiseann an t-aicsean."e; Tadhg Dubh Crinn, The Limerick Leader"e;T saibhreas agus ionramhil na teanga ar aon chim amhin feabhais ths go deireadh an scil."e; An tOll Gearid Tuathaigh, An tOireachtasThe Limerick Leader, D hAoine 14 Nollaig 2007 This first novel won the Oireachtas Prize 2007, and the Gradam U Shilleabhin award 2008.Set in mid-17th century Ireland and Continental Europe, the narrative in An Clireach is triggered by a single event that takes place during the Cromwellian invasion of Ireland, when a small band of the retreating Irishry gather on the side of a mountain and, despite the threat of massacre, for one night the rain lifts, the stars shine, and art and dreams take centre stage."e;We're stuck in the mud with them, and in the mire, and the muck.
There are pages here that leave you reaching for a towel to dry yourself. .. A strong clear style."e; Alan Titley, Foinse."e;It is the credibility and verisimilitude of the writing that lures the reader into the story in the first place, followed by an surpassed richness and precision of language that convinces him that he is in the centre of the whirlwind wherever the action takes us."e; Tadhg Dubh Crinn, The Limerick Leader"e;The richness and the clever manipulation of the prose are on an equal footing from beginning to end."e; Prof.
Gearid Tuathaigh, An tOireachtasAg Baint Sponcin Tadhg Dubh Crinn BAINEANN aon pharadacsa mr amhin le stair an 17 haois in irinn sa mhid is go dtinig blth iontach ar litrocht na Gaeilge ainneoin go raibh crsa go hainnis ag Gaelaibh maidir le crsa polaitochta agus cogaochta ag an am gcanna.
Is cinnte go raibh baint ag an nd rud le chile mar n dcha go dtiocfadh aon fhorbairt ar fhilocht na Gaeilge ag an am murach gur thit an seanchras Gaelach as a chile thosach an 17 haois ar aghaidh agus n mide go scrobhfa an prs iontach a scrobhadh in irinn agus ar mhr-roinn na hEorpa mura mbeadh go raibh ar uaisle agus lucht linn na nGael an tr a fhgaint.Is minic, gan dabht, go dtagann ardsaothair ealane as a lithid de mhrchlaochl agus gan amhras is mar thoradh ar chorthuathail an 17 haois dag at saothair mhra Mhic Aingil, Chitinn agus mrn eile againn inniu.
Is iontach mar sin go bhfuil an trimhse chorraitheach seo fs ina foinse inspioride ag scrbhneoir na Gaeilge mar a thaispenann rscal nuafhoilsithe Dharach U Scola, An Clireach.San rscal ardchumasach seo tugtar siar sinn go dt lr an 17 haois-trth go raibh arm Chromail in irinn agus iad ag creachadh agus ag slad rompu.
Is Tadhg Dubhin promhinsteoir an scil-cram a ghlacann s, is cosil, shagart Proinsiasach chun go mbeidh stair fhrinneach ina ndiaidh ag na Gaeil nuair at an chuma ar an scal go madmhfar an cath orthu agus gurb iad na naimhde a bheidh i gceannas f mar a thugann an sagart le fios: "e;ir tid amuigh ansin, a deir s, at ag cur braga orainn agus ag danamh beag is fi dhe ghnomhartha gaisce is laochais r nisiin.
Ar son na frinne, a deir s, agus ar son go mbeidh tuairisc is tuarascil chruinn ag nisiin an domhain orainn t s iarrtha ag an bProivinsial orm cuntais a chur scrobh ag daoine iontaofa i reisimint is i dtrpa na rochta.
Agus chuige seo, iarrtar ortsa a mhic U Dhubhin, s eol dinn gur oifigeach i resimint amoinn U Fhlatharta th, go bhfuil lann ort agus cumas scrbhneoireachta, agus s aithnid dinn t'athair is do shinnsearthacht gur duine dlis diaganta th, iarrtar ort glacadh leis an leabhar seo uaim agus cuntas a scrobh inti ar imeachta an chogaidh."e;Ach n cuntas lom ar uafs an fhoirigin agus na cogaochta at anseo go promhdha, c go bhfuil s sin ann leis, ach saothar ealaonta ar ndr agus ar chumhacht na scalaochta-go hirithe ar thraidisin na scalaochta Gaeilge.
Baineann an chuid lrnach den leabhar le hoche scalaochta a reachtlann lucht linn agus oifigigh arm na nGael agus iad ag tgaint fothana n sorbhisteach beag beann ar na frsa Gallda at ag teannadh orthu.Ach t snith eile san insint a shneann siar chomh fada leis an gcogadh trocha bliain sa Bhimim agus a fhtear isteach sa phromhinsint arst nos dana.
Baineann an chuid seo den insint le scal Eamoin U Mhaoldrin agus a chuid eachtra m-mharacha ar mhr-roinn na hEorpa. sin agus scal Shaltair an Easpaig at ag crolr an scil ach fadann an litheoir sin a dhanamh amach d fin.
Mar n fhadfa a cheart a thabhairt don rscal seo le cur sos lom ar an bplota-rud ba dheacair a dhanamh sa sps at agam anseo ar aon ns-agus p scal n gnthphlota lneach at ann n n h an rud is suaithins fn leabhar seo ach oiread.Dar liom gurb iad na buanna is m at ag An Clireach n inchreideacht agus dealraitheacht na scrbhneoireachta a mheallann an litheoir isteach sa scal sa chad it agus ardsaibhreas agus cruinneas na teanga a chuireann ar chumas an dair a chur ina lu ar an litheoir go bhfuil s i gcorplr na cuilithe p it a ngluaiseann an t-aicsean- chathair Phrg go hOisdin na hsiltre, Gheata Bhaile an Teampaill Mhir chomh fada le Lobhin na Beilge agus n nGaillimh go cathair Bhaile tha Cliath.Agus gan amhras buailtear le roinnt de phearsana mra liteartha agus stairila an 17 haois feadh na sl - Fear Flatha Gnmh, Toirealach Conchir, Mchel Clirigh, Somhairle Mhac Dnaill - agus luaitear cuid mhaith eile dobh as a n-ainm - An Haicadach, Flaithr Maolchonaire, Aodh Mac Aingil agus an Citinneach fin.Is dol suime go nglacann Scola teanga na trimhse chuige fin ar shl a chuireann le dealraitheacht agus atmaisfar na hinsinte f mar a dhein Liam Mac Cil in Fontenoy-rscal stairiil eile n fuil neamhchosil leis An Clireach sa tsl sin.
Gan dabht, nuair a chuimhnmid gurbh Scola a chuir Gaeilge an lae inniu ar an seanscal Fiannaochta d, Feis Tigh Chonin, roinnt blianta shin agus gurbh a d'fhoilsigh an t-rscal grafach, An Ceithearnach Caolriabhach, chomh maith tuigtear go bhfuil a dhintiir thalamh aige maidir le hionramhil na teanga stairila.Dar liom gurb an t-acht at danta ag Darach Scola in An Clireach n go bhfuil teanga liteartha at oirinach d'fhicsean na Nua-Ghaeilge fiscithe as an dteanga stairiil aige agus n beag san gan dabht.
Is deacair a chreidiint gurb seo a chad rscal ach cuimhnigh chomh maith gur bronnadh duais mhr liteartha an Oireachtais air i mbliana.
Ceannaigh An Clireach agus chfidh t cn fth. An Clireach CogaochFoinseLirmheas le hAlan TitleyBhodh dospireacht amaideach ann trth a mhaodh nach bhfadfa rscal radach a scrobh ar shaol na cathrach sa Ghaeilge.
D mhid is at sin bragnaithe i dteoiric is i ngnomh pacann anos dr n-ainneoin.
Is a amhlachas sin ar ais nach fidir rscal Barla a scrobh ar shaol na hireann roimh lag na teanga, ach n chloistear sin mar iteamh.Ina choinne sin, t rud igin comprdach ag baint leis an leabhar ina bhfuil an teanga agus an saol ag teacht le chile ann, ina bhfuil cumraocht na frinne ar a bh ag tadhall leis an insint mar is digh linn a bheith.
Fg an t-iteamh go lir maidir le dochlacht agus readachas, is le samhlaocht i leataobh na sl go fill, ceann de mhrbhuanna an rscil i gcna n go dtgtar saol dinn ar fidir linn gilleadh d idir bhlas agus fhuaim agus tharraingt agus shioscadh agus chaint agus thr chile.
Is sin, ceann de ghntha an rscil is ea domhan a chruth n a athchruth dinn.T sin deanta go healaonta is go beoga ag Darach Scola san rscal cumasach seo uaidh. rscal staire , gan amhras, ach mar is dual don rsceal staire is fearr, is amhlaidh go ngabhann thar na crocha sin amhin amach.
Ach ar an gcad chaidreamh is seo ire na bliana 1650, agus tamall roimhe, agus tamall ina dhiaidh.
Is at ann cuntas ar an arm bocht silteach Gaelach nr chuir le chile ag an gclireach Tadhg Dubhin a bhfuil de ghn aige cuntas a choimed ar mhinisean na nGael tar is a mbriste i gCluain Meala agus iad ar a gcoimed ar fud na slibhte leanint ag an namhaid.Ar ns L'Attaque, abair, timid sa phuiteach leo, agus san draoib, agus sa chlbar.
T leathanaigh anseo nr mhr duit tuille a tharraingt chugta fin tar is a lite d'fhonn t fin a thriom.
Dathatear an taobh tre le scuab leathan pinte, le haon chleite amhin: 'an criathrach in aon mhuir mhr rua-lasta ag sneadh uaim faoi spir ramhar liathdhubh.' Nl aon phioc de seo rmnsach, agus an chad uair a luaifear romantic nationalism leat, tugtar an leabhar sep ar bhois uait lena lamh.Nuair a ghointear daoine anseo, fantar gonta, agus iad i gcluasa an bhis gan sls: 'Chonaic beirt ag iompar saighdiir ar eileatram agus a chuid fiacla bite le teann pine i bhfithim a chlca aige.' N h seo an cogadh san Iaric nuair is fidir na daoine geala a thabhairt abhaile le gach cir.
Ar eagla nach mbeadh a fhios agat, tugtar chugat an t-eolas mleata agus an tarmaocht a ghabhann leis: '...agus an chaint iompaithe ar ghunna mra, ar chulvairn, ar shaecir, ar fhabhcna, ar channa agus ar mhoirtir.' An dospireacht mhleata idir saighdiir, t chomh bromhar eolasach le cabaireacht chaipitlithe faoi airgead. seo ar fad ar eagla go gceapf nach raiobh a chuid taighde danta go paiteanta ag an dar.N h an taighde a mhenn, gan amhras, ach an leas a bhaintear as.
Chun crche an scil is an atmaisfir is an lastais samhlaochta gach pioc d bhfuil anseo.
Is domhan an rscil, cruinneshamhail na muintire n ire ireannach na hireann mar chuid den domhan mr mar a bh.
De sin na pearsanaiomadla stairila a ghluaiseann ar fud na leathanach.
Cuid acu is carachtair iad, cuid eile luaitear iad, cuid eile fs is ponca tagartha iad, ina dhiaidh sin tid mar shlnchuid den aerid ghinearltatuisceana mar at Freud faraor inniu, n Britney Spears, n chomsky, n Bono.T Citinn anseo mar a bh i bhfad ina dhiaidh, agus Padraign Haicad, agus Michel Clirigh, agus Brian Mac Giolla Choinnigh, agus Somhairle Mac Dnaill a chuir Duanaire Finn scrobh, agus Alastair Cholla Chiotaigh, promhlaoch saighdirachta na hireann agus na hAlban.
Ach n rsn sa chste iad; is tmhchuid na tuisceana iad mar chuid den athchruth samhlaochta seo a chuimsonn an ghabhil iomln ata danta ag Scola ar an trimhse.T stl ghlan lidir d cuid fin aige.
N stl rstliil ach stl oirinach. De dheacra an tsaoil an droichead a thgil idir meon cainte na haimsire seo agus na linne a d'imigh.
Ar leith amhin dantar seo tr aithris bhog chaoin a dheanamh ar stl an tseacht cad deag.
Is forths an leabhair: 'Ar chreig crochta os cionn na caschoille a chruinnomar...' Ach n ghabhtar riamh thar fir leis seo.
Is macalla , anlann ar imeall na sl. iltear nuair a bhonn maorgacht n cogadh n aighneas ar bun - 'seo chucu mrshlua marcach... a gclogaid is a gcta dubha iarain, agus a gclaimhte fada faobhracha ag gearradh an aeir' ... 'torann truimpad is tiompn' ... ' gcnmhghearradh is gcoscairt...' blaiseadh at anseo an it chu, mscailt bhogach a shonann an bhr.D agmais sin, is gnthrscal at ann a bhaineann le gnthdhaoine agus iad caite isteach i gceartlr an aighnis saoil arb is dual dibh.
T ead agus formad agus bitsocht annidir na complachta agsla n Mumhain, Uladh, Chonnachta.
An teannas idir daoine, is teannas gairmiil inscneach, aicmeach .
T foscalta siar amach ann, cuid acu a shnonn isteach sa phromhscal, cuid eile a thalaonn chun tailimh.
T scal mr amhin ann a cheistonn fianaise na scealaochta is na balaithrise - scal a bhaineann le heachtra le leabhar de chuid mhuintir U Mhaoldrin - agus arb crolr an leabhair ms sin a oireann duit, n sceal scil muran mian leat dul site ann.
T cogaocht amnseo, agus macalla Fiannaochta, agus dospireachta faoin aimsir fhistineach: ir nor mheas na complachta Gaelacha seo go raibh deireadh ag teacht lena saol, ach iad ridh ullamh tabhairt faoina raibh le teacht le lndchas.
Agus t Prg ann, agus an Lovin, agus bailte beaga grnna Thiobraid rann nach bhfuil feabhsaithe shin.
Agus ragairne, agus l, agus gr, agus bladaireacht. Agus i lr an daoscariompair, t daonnacht agus carthanlacht agus daoine.Tadhg Dubhin promhinsitheoir an scil, eisean an clireach. amonn Maoldrin an dara fear, ag cosaint a mhuintire agus a chuid cile fin.
Deacair breith orthu beirt: ba dhigh leat gur daonna de leathanmheon an chadfhear; agus neach le fearg an dara neach.
Comhlnaonn siad a chile. Ach ar leith eile, is an t-atmaisfear buachaill an scil.
Leathnatear anuas ort mar a bheadh bratna hoche ann gan chontrth, gan bhreacadh lae.
Is ann istigh at t nuair a shilann t faoi ia na leathanach.
Is a mhchann t ionas go bhfuil t ar scrobaig aer na haoise seo a shlogadh ach anil a fhil air ar ais.
T chomh ramhar le haerid na linne d go nglacann tamall dul ina chuilithe.
Ts mall leath na hoibre. Is m is fi foighneamh leis agus tabharfaidh t saol na hireann, agus meon na muintire leat abhaile faoi bhua.T Leabhar Breac le moladh go hard ar son slacht an leabhair seo.
Obair ealane ann fin an cldach le Caomhn Scola ar deise go mr an tbhairne at ann n rud ar bith brocach a bhfuil trcht air sa leabhar.
Is lir an mionchram grmhar canna ar an saothar seo, agus ar shrrscal Liam Mhic Cil Fontenoy, agus ar rscal Shein Mhic Mhathna Hula Hul a foilsodh taca an ama channa leis seo na foilsitheoir canna.
Tgil chro is ea obair mhuirne litrochta is ealane a chomradh go neamhleithscalach.
